پلاستیک های زیست تخریب پذیر چیست؟
پلاستیک ها همه ابعاد زندگی بشر امروزی را در بر گرفته است. از بطری های شیر و نوشابه گرفته تا لباس و قطعات خودرو همه از پلاستیک هستند. از میان انواع مختلف پلاستیک ها، پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی استایرن و pvc بیشترین کاربرد را در دنیای امروز دارد. براساس آمار سازمان محیط زیست، تنها حدود ۰/۸ درصد کیسه های پلاستیکی بازیافت می شود.
امروزه کاربرد پلی اتیلن به عنوان یکی از پلاستیک های پر مصرف در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی، بسته بندی، بهداشتی و پزشکی می باشد. پلی اتیلن تجزیه ناپذیر بوده و به مدت طولانی در محیط باقی می ماند. سرعت تجزیه مواد بسته‌بندی مختلف در طبیعت در جدول زیر نشان داده شده است.
پلاستیک های معمولی بیشترین کاربرد را در صنعت بسته‌بندی مواد غذایی دارند. افزایش تولید و حجم مصرف پلاستیک ها و کامپوزیت های نفتی در زندگی روزمره بشر، به تجمع حجم عظیمی از ضایعات پلاستیکی تجزیه‌ناپذیر منجر شده که این موضوع به‌نوبه خود سبب ایجاد مشکلات فراوان زیست محیطی شده است. از بین بردن این ضایعات پلاستیکی تجزیه ناپذیر بسیار پراهمیت است، اما هزینه این کار بسیار زیاد بوده و مشکلات اجرایی فراوانی در این راه وجود دارد. ازاین‌رو در سال‌های اخیر، توجه پژوهشگران به یافتن جایگزین‌های مناسب برای این نوع مواد بسته‌بندی معطوف شده است. برای این منظور، زیست‌پلیمرهایی با قابلیت زیست‌تخریب‌پذیری زیاد و سازگاری با محیط زیست گزینه مناسبی به‌حساب می‌آیند.
زیست‌پلیمرها، موادی هستند که به‌وسیله موجودات زنده تولید می‌شوند. همچنین، آن‌ها را پلیمرهای تجدیدشونده نیز می‌نامند که از زیست‌توده‌ها تولید می‌شوند. به‌طور معمول، زیست‌پلیمرها زیست‌تخریب‌پذیرند. به‌بیان دیگر، پلاستیک های زیست تخریب‌پذیر مواد پلیمری هستند که دست‌کم یک مرحله از فرایند تخریب آن‌ها در محیط زیست، به‌وسیله موجودات زنده انجام می‌پذیرد. پلاستیک های زیست تخریب پذیر سازگار با محیط زیست هستند و جایگزین مناسبی برای پلاستیک های معمولی محسوب می شوند. زنجیرهای بلند پلاستیک های زیست تخریب پذیر توسط نور uv شکسته می شوند. این زنجیرهای شکسته شده توسط باکتری ها و قارچ ها هضم شده و به آب و دی اکسید کربن تبدیل می شود. گاز تولید شده پس از مدت زمان محدودی به‌وسیله باکتری‌های موجود در محیط مصرف می‌شود. در نهایت، این نوع پلاستیک ها به‌شکل توده‌های زباله در طبیعت باقی نمی‌مانند. افزون بر این، تعدادی از پلاستیک های زیست تخریب‌پذیر که قابلیت کمپوست شدن دارند را می‌توان در فرایند کمپوست سازی صنعتی به‌کار برد.
زیست پلیمرها بر اساس منشا و فرایند تولید در سه دسته قرار می‌گیرند:
- زیست پلیمرهای طبیعی یا پلیمرهایی که به طورمستقیم ازاستخراج زیست توده‌ها به دست می آیند که کربوهیدرات‌های گیاهی (نشاسته، سلولوز،کیتوسان، آلژینات، آگار و کاراگینان) و پروتئین‌های گیاهی و حیوانی (پروتئین سویا، زئین ذرت، گلوتن گندم، ژالتین، کالژن، کازئین و پروتئین آب پنیر) از آن جمله هستند.
- پلیمرهای زیست تخریب پذیر سنتزی که با به‌کار‌بردن فرایندهای شیمیایی از مونومرهای زیست تجدید پذیر تولید می‌شوند.
- زیست پلیمرهای تولید شده از تخمیر میکروبی، پلیمرهایی هستند که به وسیله باکتری‌های اصلاح شده ژنتیکی به دست می‌آیند.